Het Landschap van Mecklenburg Vorpommeren lijkt op Noord-Frankrijk. De afstanden zijn enorm en de meeste wegen zijn tweebaans maar goed onderhouden. Elke 5 km een dorp, waar men precies 50 km rijdt. Daartussenin jakkert men met snelheden van boven de 100 km. Aanvankelijk dachten wij, dat dit 'keurige' rijden iets te maken had met de volksaard. Tot we een keertje met 63 km aan de kant werden gezet door een politieagent met een lasergun. Men is bezig autobanen aan te leggen, waardoor de stranden van schiereiland 'Rügen' op een uur rijden komen te liggen van Hamburg en Berlijn. Ze zijn nog volop bezig. De A20 begint op 30 km van Hamburg en loopt tot 30 km van Rügen. We verbleven met eigen auto bij van der Valk in het dorpje Sporniz. Vanuit Nederland iets meer dan vijf uur rijden. Voor de Hanzesteden lig dat wat excentrisch. Voor een bezoek aan Berlijn daarentegen is het wel handig. Burcht 'Mecklenburg' en landstreek Pommeren bestaan niet meer. Mecklenburg daterend uit de 11e eeuw is tegenwoordig een lieflijk dorpje en Pommeren ligt in Polen. Het landschap is glooiend met veel bossen en meren. De familie Mecklenburg is om onnaspeurbare redenen doorgegroeid van landadel tot hertog van 1/3 van het grondgebied van het voormalige Oost Duitsland in de schaduw van het machtige Pruisen.
De familie is rond 1100 verhuisd van het dorpje Mecklenburg naar Schwerin, dat veel beter te verdedigen is, gelegen tussen zeven meren. Het grootste meer is 23 km lang en beloofd in de toekomst het hart te worden van een van de belangrijkste watersportgebieden van Europa. Het slot van de hertogen is tegenwoordig museum en parlement van de deelstaat. Het heeft allure. Het belangrijkste buitenverblijf van de hertogen lag in Güstrow bekend van haar mineraalwater, dat in 95% van de restaurants geschonken wordt. Het paleis is aanmerkelijk kleiner dan Schwerin, maar prachtig gelegen op een heuvel tussen tuinen. Voorts is Güstrow een leuk stadje, waarvan veel van de oorspronkelijk bebouwing bewaard gebleven is.
Een merkwaardig buitenverblijf is Ludwigslust. Dit werd gebouwd door een hertog, die zichzelf in de vaart der volkeren wilde opstoten. 'Hoon' was zijn deel. De bouwmeester was natuurlijk minder dan die van tsaar, koning of keizer. Er staat een overdaad aan beelden op de dakrand. Er is een prachtige waterval. Kroonluchters waren van 'papier-machee', omdat het geld op was. Papier-machee is naderhand een trend geworden. Een kroonluchter van gelijmd papier is aanmerkelijk minder zwaar, dan van metaal. In de paleizen van Sint Petersburg zijn veel kroonluchters van 'papier-machee', omdat anders het plafond naar beneden zou komen. Men is bezig het paleis te restaureren. Er worden concerten gehouden en tal van vrijwilligers met hartverwarmend enthousiasme houden de boel draaiend.
De Hanze hield zich in middeleeuwen bezig met de handel tussen het oostzeegebied en West Europa. Er lagen van Finland tot Holland honderden steden, verbonden in een soort alliantie. Het genereerde rijkdom en macht. In die tijd had de Hanze meer te zeggen, dan hertogen, koningen en keizers. Daarna volgde stagnatie. Hoewel de handel 500 jaar in stand bleef, is er al die tijd nauwelijks meer iets bijgebouwd in de Hanzesteden. Een fraai voorbeeld in Nederland van een redelijk bewaard gebleven Hanzestad is Deventer. Maar het volkomen onaangetaste karakter van de rijke middeleeuwse bebouwing vind je toch meer in het Oostzeegebied. In Holland ontstond naderhand rijkdom door de vaart op de Oost, waardoor gevels van huizen 'gemoderniseerd' konden worden.
De grootste ramp voor de Hanzesteden was de tweede wereldoorlog. Terreurbombardementen van de Engelsen en Amerikanen in de slotfase van de oorlog op een moment dat de Duitsers eigenlijk al verslagen waren, hebben enorme gaten geslagen in de middeleeuwse bebouwing van de steden. In Hamburg en Bremen schijnt niets meer over te zijn. In anders steden is vooral het centrum getroffen, maar bleven de randen van de oude stad gespaard. Stadhuizen en kerken zijn vaak weer opgebouwd. Minder kenmerkende bebouwing is gesloopt of is vooral in het Oosten jaren uitgebrand en onbewoond blijven staan. We bezochten de Hanzesteden: Lubeck, Wismar, Rostock, Stralsund en Greifswald.
Lubeck lag precies op de grens van West Duitsland. Het hart van de stad is er niet meer. Voor de rest is bebouwing prachtig gerestaureerd. Het is nog steeds een enorme stad en schijnt een van de leiders van de Hanze geweest te zijn. De bebouwing is overwegend middeleeuws. Niet zo fraai als in Hollandse steden als Delft, Leiden of Amsterdam uit de gouden eeuw, maar wel bijzonder. Wismar ligt 40 km verderop. De benedenstad is grotendeels gespaard gebleven en heeft wel wat weg van Leiden. In de bovenstad zijn de bommen gevallen. Een van de 'baksteengothieke' kathedralen is naderhand op de toren na gesloopt. Bij een andere zijn ze op dit moment bezig een ingestorte gevel weer op te bouwen. Er zijn tentoonstellingen en rondleidingen door enthousiaste vrijwilligers.
Baksteengothiek was algemeen in het gebied. Er zijn meer dan 200 kerken gebouwd met deze techniek. Bouwmeesters, werkers en baksteenfabrieken waren 500 jaar geleden dag en nacht bezig kerken en andere gebouwen neer te zetten. De gebruikte baksteen is aanmerkelijk groter, dan die wij nu gewend zijn. Deurportalen en sierlijsten werden gemaakt door stenen in speciale mallen vorm te geven en te stapelen. Vrijwel alle kerken hebben stenen gewelven, wat je in Nederland weinig ziet door de slappe grond. Het gewelf werd gemaakt door in een houten bekisting de drukbogen op te bouwen. Eerst werden sluitstenen en randen gelegd en daarna werd de tussenruimte opgevuld. Deze gewelven hebben vrijwel allemaal de oorlog overleefd. In Wismar wordt in de gespaard gebleven toren een driedimensionale film vertoond, waarin de bouw van zulke kerken werd uitgelegd.
De stad Rostock is kleiner en relatief zwaar getroffen tijdens de oorlog. Er is nog wat ommuring. Een aantal kerken, klooster en een werkelijk enorme toren van een stadspoort staan er nog. Voor de rest is het een rommeltje. De meeste middeleeuwse panden zijn na de oorlog schematisch weer opgebouwd zonder de oorspronkelijk versiering. Sommige hoofdstraten zijn vol gezet met best aardige nieuwbouw. Op het ogenblik wordt in de laatste bomgaten grote bouwactiviteiten ontplooid om parkeergarages en winkelcentra te realiseren om de stad de centrumfunctie terug te geven. Aan de overkant van de rivier was in de Russische tijd industrie gevestigd. Het hele gebied is na de 'wende' gesaneerd en wacht op een nieuwe bestemming. Rostock heeft nog wel enige jaren nodig om er economisch en stedenbouwkundig weer een beetje bovenop te komen. Gelukkig hebben ze in de nabijheid prachtige stranden...
Helemaal aan het oostelijke eind van de deelstaat tegenover het bekende schiereiland Rügen ligt de voormalige Hanzestad Stralsund. De stad ligt te midden van meren en aan zee, ideaal voor watersport op een soort eiland. Veel ommuring is nog aanwezig, evenals middeleeuwse bebouwing. Na de oorlog heeft men wat puin geruimd en verder alles laten liggen. Nog steeds kun je wandelen door opgevulde bomkraters. Mits er geld komt, kan men morgen beginnen de stad weer helemaal in vooroorlogse staat terug te brengen. Talrijke middeleeuwse panden zijn de afgelopen jaren gerestaureerd. Nog veel meer staan er te koop. Vrijwel voor niets kun je zo'n pand van de stad overnemen, mits je je verbindt tot restauratie. Misschien krijg je nog wel geld toe. Het is helaas voor ons wat ver weg voor een tweede huis. Over tien jaar is de stad waarschijnlijk een van de belangrijkste toeristencentra van de regio.
Veel minder voorspoedig is de toekomst van Greifswald 30 km verderop. Het centrum heeft kennelijk een enorm bombardement te verduren gekregen. Na de oorlog heeft men ervoor gekozen om de schade niet te herstellen en nieuwbouw neer te zetten. Slechts enkele kerken en wat panden op het marktplein zijn gespaard gebleven. De stad is zich aan het ontwikkelen tot een regionaal winkelcentrum. In de toekomst liggen Rügen, Stralsund en Greifswald via de A20 op een uur rijden van Hamburg. Nu moet je nog een stukje over tweebaanswegen. In de rest van de deelstaat tref je overal kleine stadjes aan met een of twee bezienswaardigheden. We hebben nu een hele verzameling foto's van poorten, kerken en stadhuizen. Het is allemaal wel veel rijden...
