Dordrecht - De laatste jaren neem ik met enige regelmaat deel aan zomertoernooien. Dat gaat dan om damtoernooien volgens het Zwitsers systeem, die gespeeld worden binnen een week met 7 tot 10 ronden. De starttijd van de partijen is erop gericht, dat het toernooi gecombineerd kan worden met een vakantie, waarbij niet dammende leden van het gezin ook aan hun trekken komen. Het laatste toernooi wordt gespeeld in de Algarve, Portugal in de buurt van de Spaanse grens. Normaliter komt het massatoerisme niet in deze regio. Het is echter een buitengewoon plezierige omgeving gebleken. Nergens in Europa heb je in Oktober zulk stralend mooi weer...

Santa Luzia gelegen in de rook van de oude vestingstad Tavira ligt midden in een enorm natuurgebied. De kust van de Algarve bestaat uit een kilometers brede strook met duinen, strand en lagunes. Met een treintje kun je vanuit het Bungalowpark naar het strand. De meeste dammers brachten daar meer tijd door dan achter het bord. Eerst moet je daartoe te voet over de schipbrug. Deze lagune staat in verbinding met de zee. Tijdens vloed staat het omringende land onder water. Het treintje rijdt over een dijk door de schorren. De witte huisjes op de rechter foto onder toont het bungalowpark. Buiten het seizoen kun je hier verblijven in een soort paradijs voor een paar tientjes per nacht...

Het stadje Tavira is een van de talrijke relatief klein steden langs de kust van de Algarve. Bekender zijn Faro en Albufeira. Deze steden hadden eeuwenlang ca 5000 inwoners of minder en leefden van de visvangst. Het was het armste deel van Portugal. Tegenwoordig is het een toeristenparadijs. Door de wat merkwaardige vlakke lagunekust hebben ze een paar honderd kilometer bruikbaar strand. We waren er dertig jaar eerder ook. Inmiddels hebben ze bijgeleerd. Tegenwoordig hebben ze over het hele gebied een buitengewoon originele en smakelijke keuken. Onvergelijkbaar met enig ander Middellandse zee gebied. Je moet wel van vis houden. De vleesgerechten zijn eveneens origineel, maar die zijn vaak een beetje wennen...

Het oude centrum van Tavira ligt op een heuvel aan de monding van een rivier en toegang tot zee. Vanaf de heuvel heb je prachtig uitzicht over de stad. De rivier biedt tal van mogelijkheden om schitterden foto's te maken. Ze hebben een 'Romeinse brug'. Naar zeggen is hij enige tijd geleden compleet verwoest door een overstroming. Het water stond tot halverwege de eerste verdiepingen. Huizen langs de bovenloop van de rivier met slechts een verdieping verdwenen volledig onder water. Op de leuningen langs de rivier staat nu een muurtje om het lagere deel van de stad richting zee bij een volgende overstroming het ergste te besparen.

De stad heeft een kasteel. Ideaal voor het maken van foto's van de rondom liggende stad. Ook is er een watertoren. Dat is een fenomeen uit de drinkwatervoorziening, dat tegenwoordig volledig in onbruik is geraakt. De moderne pompen kunnen moeiteloos de vereiste waterdruk leveren zonder dat er een dure en onderhoudsgevoelige watertoren vereist is. De Europese Unie heeft in het kader van de steun aan achtergebleven regio's geld gestopt in dit soort bouwwerken. In Tavira is er een lift tegenaan gebouwd en wordt de bak gebruikt voor een soort camera obscura. D.w.z. op het dak staat een draaibaar lenzenstelsel, dat van binnenuit bediend kan worden. In een kwartiertje en tegen een vergoeding van een paar euro wordt je alles verteld over Tavira dat je mogelijkerwijs zou willen weten, terwijl het geprojecteerde beeld van de stad rondgaat. Je kunt desgewenst je illegaal geparkeerde eigen auto opsporen en zien of de parkeerwachters al een bekeuring op de voorruit hebben geplakt...

De benedenstad oogt op het eerste gezicht wat stoffig en oninteressant. Onder luid protest van Wim werd dit gedeelte doorkruist, omdat je nu eenmaal niet voor half een in de middag bij een restaurant terecht kunt. Hoewel het oktober was, liep de temperatuur reeds op tot dik boven 25 graden. Het resultaat van deze wandeling viel niet tegen. Overal zie je gevels met het typische Portugese tegelwerk. Het zijn in principe heel gewone tegeltjes. Je kunt ze aantreffen in een willekeurige badkamer. Maar op een gevel oogt dat toch heel anders.

Tegelwerk wordt veelvuldig gebruikt in de Portugese bouwkunde, terwijl je ze elders langs de Middellandse zee nauwelijks ziet. Het is waarschijnlijk ook praktisch. Tegels blijven mooi door de jaren heen, terwijl stucwerk elke paar jaar geschilderd resp. vervangen moet worden. Men gebruikt deze techniek tot de dag van vandaag. Er zijn evenwel ook voorbeelden, waarbij de tegels kennelijk er al honderd jaar of meer op zitten. De onderstaande kerk zit van binnen en van buiten compleet onder tegels. In principe kun je van alles doen met tegels. Op maat gemaakte tegels worden wel gebruikt voor straatnaamborden. Ook de groene en licht blauwe tegels van het huis ernaast dateren van meer dan honderd jaar her.

Naast tegelwerk kom je ook prachtig gekleurd stucwerk tegen. Onderstaande foto's tonen typisch Middellandse zee kleuren met een Portugees tintje. De twee onderste gebouwen staan langs de bovenloop van de rivier. Het ene gebouw is redelijk gerestaureerd en andere is niet meer dan een geschilderde gevel met een doorkijkje op de achterliggende bebouwing. De populariteit van het wonen langs de rivier heeft kennelijk een knauw gehad van de overstroming, waarbij het water tot de eerste verdieping stond.

Boven Faro in de heuvels ligt een oude Romeinse stad, Loulé. Na twintig eeuwen bestaat het nog. Maar het heeft weinig gescheeld of de stad was compleet verdwenen. Er is een kasteel, er zijn wat muren en torens, die met wat kunst en vliegwerk door de eeuwen heen de verdediging van de stad zijn blijven vormen. De laatste eeuw overleefde de stad voornamelijk als marktplaats. Boeren uit het binnenland kwam hier hun waren verhandelen en namen vis afkomstig van de kust mee naar huis. De markt bestaat nog steeds. Dank zij de Europese unie is het een prachtig en keurig onderhouden bouwwerk, waarin ook heden ten dage verse vis van de kust en producten uit het binnenland worden verhandeld.

De oorspronkelijke verdedigingstorens zijn zeer oud en je treft ze ook heden ten dage nog aan te midden van de overige bebouwing. Ze stonden op twintig meter afstand van de muren en waren in hun functionele periode toegankelijk via bruggen vanuit de stad. Een dergelijk concept heb ik elders zelden aangetroffen. In principe is een toren buiten de muren best handig. Je kunt dan vanuit de toren gemakkelijker met pijlen de rest van de muren bestrijken. Anderzijds is een dergelijke constructie onderhoudstechnisch wat kostbaarder en kwetsbaar...

Het oude deel van de stad Loulé is piepklein. Het grootste deel van het gebied binnen de muren is overdekt met bebouwing uit de laatste honderd jaar. De grens van het oude deel is gemarkeerd door een splinternieuwe fontein. Er is een soort Ramblas, die loopt van de oude naar de nieuwe stad. Er is een splinternieuwe parkeergarage met naar onze begrippen ongelooflijk lage tarieven. Hij is vrijwel leeg. Kennelijk is het voor Portugezen toch een hoop geld. Op de achtergrond is het gebouw met de rode pompoenen de markthal. Daar achter ligt de universiteit en het kasteel. Net zoals het ziekenhuis is de hogeschool ook een hergebruikt klooster. Ten behoeve van de nieuwe functie zijn er hypermoderne onderdelen toegevoegd. Niet onaardig gedaan...

Castro Marim is een reusachtig fort, dat al duizenden jaren de grens tussen Portugal en Spanje markeert. Het ligt aan de Portugese kant van de grens langs de brede rivier, die de natuurlijke grens vormt. Heden ten dage telt de stad slechts enkele honderden inwoners. Maar de forten zijn er nog. Reeds in de Romeinse tijd werd dit fort genoemd op de kaarten van het Middellandse zee gebied. Het bestaat uit meerdere versterkingen. Het oorspronkelijke kasteel staat er nog op een plateau boven de stad, dat in latere tijd zelf ook helemaal van muren is voorzien. In de achttiende eeuw zijn er nog wat moderne kanonbestendige forten toegevoegd. Op de kaart en foto's is de militaire ontwikkeling prachtig te volgen.

Het gaat niet goed met de rest van de stad. De Europese unie heeft de forten gerestaureerd en een paar gebouwen, maar dat heeft niet of nauwelijks tot nieuwe activiteiten in de stad zelf geleid. Er is een cafetaria annex restaurant. Je kunt er goed eten. Enige verbazing is je deel, als je een echte fles wijn besteld in plaats van een karaf. Het wordt gedreven door een bejaard stel. We bestelden de specialiteit, biefstuk. Het was bepaald niet onze duurste lunch. Kennelijk ligt het kasteel te ver van de echte toeristencentra rond Faro en Albufeira. Slechts een handjevol toeristen onderneemt dagelijks de tocht naar deze verre uithoek van Portugal. Jammer...

Vanaf het kasteel heb je waarlijk schitterend uitzicht over het omliggende land. Beneden aan de heuvel ligt een grote kerk. Over de velden kijk je naar Spanje. In het tussenliggende gebied zijn er zoutpannen. Je kunt het kopen in gespecialiseerde winkels. Het is ongeveer het duurste zout dat op de wereld te koop is.

Een belangrijke stad is Faro in het midden van de Algarve. Vooral belangrijk vanwege zijn luchthaven. Een dag voor ons vertrek werd het gebied getroffen door wat stevige regenbuien. Dat had tot gevolg dat een gedeelte van de vertrekhal van Faro bezweek onder het na zes maanden plotsklaps met bakken uit de hemel vallende water. We maakten ons zorgen of we wel met de geplande vlucht zouden kunnen vertrekken. Dat bleek evenwel mee te vallen. De oorzaak van schade was ons inziens niet het onverwachte weer, maar meer een aannemer, die ten behoeve van de werkzaamheden wat regengoten had dichtgezet. Dit soort daken zijn berekend op 70 tot 100 kg per vierkante meter. Dat is ongeveer vijf cm water. Als de goten resp. de overstorten zijn dichtgezet en er komt een stevig buitje, dan ga je daar overheen en komt de boel naar beneden.

De oude stad van Faro is evenals andere steden in de Algarve een beperkt gebied. Het bestaat uit een fort en een gebied rond de haven. Het fort ligt te midden van de slikken. Als je de trap op klimt bij de kerk, dan heb je schitterend uitzicht over het omringende land. De kerk is een bijzonder bouwwerk. Vermoedelijk was het zelfs een kathedraal. Binnen heb je naast de kerkruimte met zijkapellen een aantal ruimten, waar de geestelijken verbleven voor en na de mis. Er is tevens een schatkamer. Het is tegenwoordig een museum. Ook in Nederland troffen we recentelijk een kerk met dit soort ruimten. Ze zijn ontzettend trots op de kerk. We werden ontvangen door een jonge suppoost, die ons direct de trap op wilde hebben naar de toren. Wim zag dat niet zitten. Uit de foto's is hem inmiddels gebleken, dat het uitzicht vanaf de toren zeer de moeite waard is...

Het fort van Faro is feitelijk een kleine ommuurde stad. Er staat een of ander enorm regeringsgebouw. Voorts is er de kerk en een aantal straatjes. Er zijn meerdere leuke restaurants binnen de muren als alternatief voor de eetgelegenheden langs de haven. Je zit dan in prachtig licht onder luifels of parasollen midden op straat achter wankele tafels te eten. Wij namen met ons tweeën een Dorado. Het was veel teveel. Het was naar Portugese begrippen verschrikkelijk duur. In Nederland lunchen we echter zelden voor minder. Een iets bescheidener vis is aan te raden. Een dorado is dermate bijzonder, dat de routine bij het klaarmaken ervan een beetje ontbreekt. Het is echt Portugees. Je waant je in het paradijs op aarde...

Portugal is tegelwerk. Overal zie je straatnaamborden speciaal gemaakt met de hand voor een bepaalde straat. Bij het onderstaande station diverse taferelen. Op een ervan kun je zien hoe boswerkers een kurkeik oogsten. Dat is een precisiewerkje. Als je de bast van de kurkeik te diep insnijdt of te vaak wilt oogsten, dan gaat de boom dood. Tegenwoordig heeft kurk haar betekenis verloren als enige middel om wijnflessen adequaat af te sluiten. Kurk wordt tegenwoordig nog veel gebruikt als isolatie of vloerbedekking. Het materiaal is zo flexibel, dat je er ook tassen of dergelijke van kunt maken. Naast namaakkurk heb je tegenwoordig draaidoppen. Die zijn veel gemakkelijker open te krijgen en ze zijn minder gevoelig voor 'kurk'. Wim wil tegenwoordig eigenlijk geen flessen meer in huis afgesloten met een echte kurk.

Na het damtoernooi brachten we een bezoek aan kennissen van veertig jaar her uit mijn studietijd, die tegenwoordig in Santiago do Cacem wonen. Dat is een plaats aan de oceaan in het zuiden van Portugal gelegen precies tussen Lissabon en Faro in. Ze kwamen er al jaren. Er woonden vrienden van hen. Ze gingen niet over een nacht ijs. Bij het naderen van het pensioen werd gezocht naar een geschikte woning in de omgeving. Er waren meerdere kandidaten. Het is een beetje uit de hand gelopen. Tegenwoordig hebben ze een huis, waarin gemakkelijk drie gezinnen kunnen leven. Het was duur naar Portugese begrippen. In Nederland kun je voor zoveel geld een aardige tweekamer woning kopen. Vrienden zijn welkom. We hebben gezamenlijk een viertal restaurants bezocht. De keuken is anders dan in de Algarve. Maar eveneens voortreffelijk. We aten een keertje voortreffelijk voor veertig euro met vier personen plus wijn....

Het kasteel van Santiago do Cacem is niet eenvoudig bereikbaar. Je kunt te voet omhoog klimmen en je kunt met de auto via smalle weggetjes door de stad omhoog rijden. Gelukkig wisten Eric en Kees de weg. Het kasteel wordt tegenwoordig gebruikt als begraafplaats. Naast bekende 'begraafmuren', waarin de kisten en/of urnen vijf verdiepingen hoog worden gestapeld heb je ook familiegraven in een klein paleisje. Je mag er eigenlijk niet fotograferen. Gelukkig ben ik een beetje dyslectisch. Het stond al op de foto, voordat ik wist dat het verboden was.

Aan de kust is de belangrijkste plaats Sines. Het doet er alles aan om zich op te stoten in de wereld van toeristenplaatsen. Jaarlijks is er een muziekfestival. Er is een haven, een kasteel en lieflijk plaatsje. Vanaf het kasteel heb je schitterend uitzicht over de haven en de omringende bebouwing. Het blauw van de huisjes is erg fraai. Ontdekkingsreiziger Vasco da Gama wordt geëerd met een beeld naast het kasteel. Binnen het kasteel heb je een prachtig vlak terrein voor het houden van theatervoorstellingen.

Voorafgaand aan onze terugreis naar de door storm gehavende luchthaven van Faro gingen we met Eric en Kees nog een keertje lunchen langs de kust. Er was in een soort strandtent verderop gereserveerd voor vier. Dat is in de betere restaurants nodig. We kregen zeebaars. Onder een van de vele prachtige tegenlicht opnamen, die langs de kust geschoten konden worden.