Het eiland Kreta is toch wel wat anders, dan de Canarische eilanden. Deze zijn gemiddelde zeventig bij zeventig km groot. Kreta is driehonderd bij vijftig. Buiten de snelweg, die de belangrijke plaatsen langs de noordkust verbindt is er geen recht stuk weg. Elke poging om met de auto in een week elk deel van het eiland te bezoeken is tot mislukken gedoemd. In vroeger tijden zonder de snelweg moet de tocht van het ene eind naar het andere weken geduurd hebben langs kronkelige wegen, berg op berg af. Ook heden te dagen zijn het lange dagen als je taak, het eiland te verkennen, serieus neemt. De bewegwijzering gaat ervan uit, dat je de aardrijkskunde van het eiland kent. Zeker langs de zuidkust is het een zoekplaatje. De op de kaart overtuigend uitziende snelweg, versmalt binnen de dorpjes tot enkele meters breed. Bij elke splitsing de vraag: Moeten we nu links of rechts ?

Het eiland is ruim gezegend met natuurschoon. Het is niet moeilijk om elke foto een achtergrond van prachtige bergen en ravijnen te geven. Het eiland heeft relatief weinig bewoners allemaal geconcentreerd in de steden langs de noordkust. De zuidkust plus de west- en oostpunt met zijn eeuwige waterproblemen zijn vrijwel onbewoond. De Europese gemeenschap heeft watersystemen aangelegd om de olijfbomen meer te doen opbrengen. Er is aan de zuidkust een voorheen groot klooster met diverse vestigingen aan de kust en in de valleien. Slechts een hoofdvestiging langs de kust is bewoond gebleven. In het reusachtig complex wordt driftig gerestaureerd door de enkele overgebleven monniken. Op allerlei manieren wordt geprobeerd aan geld te komen om het werk voort te zetten. Ze hebben een onooglijk museumpje met foto's van de restanten van het door de Duitsers verslagen Engelse leger in het begin van de tweede wereldoorlog.

Na het bezoek aan het museum hadden we nog zeeën van tijd over. We besloten een restaurant te zoeken via een klein rotsachtig weggetje met een veelbelovend uithangbord aan het begin. Het was een hele tocht. We hebben voorzichtig gereden, want een gebroken as is niet wat je wilt op tien km van de dichtst bijzijnde woning. Het regent nooit op Kreta. Uitgezonderd het moment, dan wij er waren. Naast enorme rotsblokken moest je voorkomen, dat de auto verdronk in de achtergebleven plassen of van de weg spoelde. De gedachte een hekje langs de weg te zetten was pover uitgewerkt. We hebben wat last van hoogtevrees. Maar we werden beloond met een prachtig uitzicht over de zee bij een rotsachtig strandje en een hotel, die naast ons nog een paar andere onverschrokken klanten had, die de tocht op en over de bergen hobbelend over de losliggende stenen ervoor over hadden gehad.

Het was een autovakantie volgens de formule, dat je op het vliegveld een auto krijgt en zelf maar moet zien hoe in het pikkedonker en gestaag vallende regen je bij de eerste van drie hotels ziet te komen. Het eerste hotel was in Nikolaos aan het einde van de snelweg. Het was evenals de andere plaatsen op Kreta best aardig voor een ochtend rondwandelen. In de haven liggen allerlei prachtig gekleurde bootjes, waarmee onverschrokken visser zich de zee op wagen om dagelijks verse vis aan land te brengen. Rond de komvormige haven liggen de restaurants mannetje aan mannetje. De prachtige ligging en het uitzicht maakt de eenvoudige stijl van eten enigszins goed. De Griekse keuken is simpel. Veel is goed en groot is lekker. Het is een beetje zoeken als je ook 'lekker' wilt eten.

Vanuit Nikolaos hebben we poging gedaan de oostkant van het eiland met de auto te verkennen. Het is hopeloos. De oostkust is even groot als een van de Canarische eilanden. Het is letterlijk vrijwel onbewoond. Je bent zo vijftig km aan het kronkelen zonder iemand tegen te komen. Veel aardiger bleek het lange de kust naar het noorden rijden. Daar ligt een prachtig fotogeniek eiland, een wit en blauw gekleurd plaatsje en ondiepe baai. Op het puntje van het eilandje ligt een van die kenmerkende vestingen uit dit deel van het Middellandsezee gebied. Dat wil zeggen het is uitgevoerd op een manier, dat het totaal onneembaar maakt. De muren zijn niet drie meter dik, zoals bij ons, maar vaak vijftien tot twintig meter. In de loop der tijden is driftig gevochten om het eiland. Nadat de Islam de controle verwierf, was dit een van de vestingen, die het nog drie en veertig jaar volhield. Ik neem aan dat de verdedigers gewoon van ouderdom gestorven zijn.

Het tweede hotel lag aan de zuidkust in het plaatsje Matala, een hippies heiligdom. In de jaren zestig kwamen ze van heinde en ver om zich te verzamelen bij de grotten. Er lopen er nog steeds rond. De haren tot de schouders en van pensioengerechtigde leeftijd. Het hele plaatsje leeft nog steeds van de herinnering van deze tijd. Er is een mooi strand en er zijn ontelbare restaurants. We waren er slechts kort: een nacht. We waren precies op tijd om nog wat mooie foto's te maken. Het oversteken van de bergen was tijdens de rit er naartoe niet het belangrijkste opstakel. De zon scheen na een nacht stortregenen en om de naar beneden gevallen rotsblokken rijden was goed te doen. We lunchten in een klein plaatsje hoog in de bergen. We aten wat er toevallig in huis was. Het kostte niets, we hebben er een prachtig foto van. Het was heel bijzonder evenals de wijn. Ons grootste probleem was het doorkruizen van de laagvlakte. De bewegwijzering liet te wensen over en zo nu en dan zaten we met de deurkrukken aan beide kanten bijna tegen de voordeuren van de huizen. Om eerlijk te zijn, zijn we zeker vijf keer de weg kwijt geraakt. Ook een van onze medereizigers, Dirk een taxichauffeur uit Dordrecht, bekende, dat hij een aantal malen de weg was kwijt geraakt...

Kreta staat bekend om de overblijfselen van de Minoïsche beschaving. Er zijn vier voormalige 'paleizen' gevonden. Deze zijn veel ouder dan de talrijke Romeinse ruïnes, die je alom rond de Middellandse zee vindt. Helaas heeft de tand des tijds daardoor meer tijd gekregen om het geheel tot een verzameling ongeordende stapel stenen te reduceren, waar je zonder uitleg van een gids kop nog staart aan kunt ontdekken. We hebben er een bezocht. Grote hallen zijn over de opgravingen geplaatst om verdere beschadiging ervan te voorkomen. Eerlijk gezegd zijn de opgravingen in Marokko uit de kerstreis veel aansprekender.

Kreta staat niet bekend om zijn stedenschoon. Langs de noordkust liggen een aantal grotere plaatsen. Allemaal gezegend met vestingwerken van een ontmoedigend kaliber. In een tijd dat er nog geen kanonnen bestonden een vesting bouwen, die kanonbestendig is, is wat overdreven. Ook op andere eilanden (Rhodos) en in Israel vindt je dit soort kruisridder architectuur. Het is niet erg mooi. Maar het zal de tand des tijds nog duizenden jaren doorstaan. Veel van deze stadjes zijn nu veredelde visserdorpjes. Niet de moeite van het verdedigen waard. De steden zijn erg vervallen. De oorspronkelijk bebouwing is vervaardigd met plaatselijke materialen. Buitengewoon onderhoudsgevoelig. Nu wordt alles massaal vervangen door moderne materialen (beton). Alleen in de centra van Xania en Rethimno staan er vervallen pandjes geduldig te wachten op een liefdevolle restauratie.

De verschillende havens en voormalige bestaansreden van de verschillende plaatsjes zijn schilderachtig, maar na drie maanden weet je niet meer waar waar was. Hierboven de bootjes, waarmee nog echt gevist wordt. Het zijn tegenwoordig de toeristen, die de dagelijkse verse vis opeten. De restaurants verdringen elkaar langs de kaden. Allemaal hebben ze dezelfde strekdam met vuurtoren aan het einde. In Rethimno ligt een prachtig fort. Er is voldoende ruimte om de totale lokale bevolking erin onder te brengen. Vanaf de muren heb je prachtig uitzicht over het omringende spectaculaire landschap. Zeker in oktober met tal van prachtige met regenvolken gevulde luchten zijn de bergen rondom indrukwekkend.